สรุประบบฟิวดัล

สรุป
- ระบบฟิวดัลหรือระบบศักดินาสวามิภักดิ์เป็นระบบการเมืองการปกครอง สังคม เศรษฐกิจ ของยุโรปสมัยกลาง ซึ่งเป็นลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างกษัตริย์กับขุนนาง ขุนนางระดับสูงกับขุนนางระดับรองลงมา และเจ้าของที่ดินกับพลเมืองที่ทำมาหากินในที่ดินนั้น
- ระบบฟิวดัลพัฒนามาจากการปกครองของจักรวรรดิโรมันในยุคที่พวกอนารยชนรุกราน ประชาชนจึงต้องพึ่งขุนนางที่ปกครองท้องถิ่น ขุนนางท้องถิ่นจึงมีอำนาจมากขึ้นเรื่อยๆ จักรพรรดิโรมันจึงต้องกระจายอำนาจให้แว่นแคว้นต่างๆ ปกครองดินแดนตนเอง มีกองทัพและกฎหมายของตนเอง
- ระบบเศรษฐกิจแบบแมนเนอร์ (Manor System)
- ระบบฟิวดัลเริ่มล่มสลายในราวปลายคริสต์ศตวรรษที่ 11 เมื่อเศรษฐกิจในยุโรปเจริญเติบโตขึ้นและจำนวนประชากรเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เกิดเมืองที่เป็นศูนย์กลางทางการค้าและเมืองอุตสาหกรรมหลายแห่ง โดยเฉพาะเมืองท่าต่างๆ ทำให้ผู้คนที่อยู่ในแมนเนอร์อพยพเข้าไปอยู่ในเขตเมืองเพื่อทำงานและได้สิทธิการเป็นพลเมือง เกิดการขาดแคลนแรงงานภาคเกษตร ทำให้ระบบแมนเนอร์ล่มสลาย

⇩ รับชมวิดีโอ ⇩

อิทธิพลของระบบฟิวดัลที่สำคัญ

อิทธิพลของระบบฟิวดัลที่สำคัญ

        ด้านการปกครอง
        ระบบฟิวดัลเป็นรากฐานการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น ซึ่งเป็นรูปแบบของการปกครองท้องถิ่นของดินแดนต่างๆ ในยุโรป นอกจากนี้เมื่อระบบฟิวดัลล่มสลาย กษัตริย์สามารถสถาปนาอำนาจทางการเมืองได้อย่างมั่นคง ทำให้เกิดการสร้างรัฐชาติและพัฒนาเป็นประเทศในเวลาต่อมา

        ด้านสถาปัตยกรรม
        สถาปัตยกรรมในสมัยฟิวดัลสะท้อนอยู่ในปราสาทหรือคฤหาสน์ของลอร์ด ที่เป็นศูนย์กลางในแมนเนอร์ ซึ่งในระยะแรกรับอิทธิพลจากสิ่งก่อสร้างของโรมันที่ให้ความรู้สึกมั่นคง แข็งแกร่ง สำหรับเป็นที่อยู่อาศัยและป้องกันศัตรูที่มารุกรานได้
        ต่อมาในราวคริสต์ศตวรรษที่ 11 ลักษณะของสถาปัตยกรรมเป็นศิลปะแบบโกธิค ที่มีความอ่อนช้อยงดงามมากขึ้น ส่วนสถาปัตยกรรมทางศาสนานิยมสร้างโบสถ์ขนาดใหญ่ที่สง่างาม เช่น มหาวิหารโนเทรอดามในฝรั่งเศส มหาวิหารเซวิญาในสเปน

         ด้านเศรษฐกิจและสังคม
         ในช่วงปลายระบบฟิวดัล เศรษฐกิจมีการขยายตัวสูงขึ้นมาก ทำให้เกิดชนชั้นกลางซึ่งเป็นกลุ่มพ่อค้าและพวกช่าง เรียกว่า
ชนชั้นกระฏุมพี หมายถึง ชนชั้นที่เป็นอิสระไม่อยู่ในระบบแมนเนอร์แล้ว ได้รวมตัวกันจัดตั้งสมาคมช่างฝีมือหรือสมาคมอาชีพเพื่อพัฒนาแรงงานและคุณภาพสินค้า ซึ่งมีบทบาทสำคัญในสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยาการ นอกจากนี้ที่ดินของขุนนางได้เปลี่ยนมาเป็นที่ดินของนายทุน ส่งผลให้การเกษตรกรรมเปลี่ยนแปลงการผลิตใหม่มาเป็นการส่งออกตลาดแทน มรดกทางวัฒนธรรมของระบบฟิวดัลที่มีต่อยุโรปคือตำแหน่งขุนนาง เช่น ดุ๊ก เคานส์ บารอน เอิร์ล

สาเหตุที่ทำให้ระบบฟิวดัลเสื่อม

สาเหตุที่ทำให้ระบบฟิวดัลเสื่อม

1.   เนื่องจากการปฏิวัติทางเศรษฐกิจคริสต์ศตวรรษที่ 11
2.   การฟื้นฟูการค้ากับตะวันออกใกล้  มีการไถ่ตัวทาสติดที่ดินเป็นอิสระโดยไปทำการค้าเป็นช่างฝีมือ  มีการเลื่อนฐานะเป็นชนชั้นกลางและมีอิทธิพลางเศรษฐกิจ 
3. เกิดโรคะบาด กาฬโรค ทั่วยุโรปในคริสต์ศตวรรษที่ 14 ทำให้แรงงานหายาก ทาสติดที่ดินมีโอกาสเป็นอิสระ  โยกย้ายที่อยู่ ระบบแมเนอร์จึงสลายตัว
4.  มีทหารรับจ้าง  ชาวนา หนีไปเป็นทหารรับจ้าง เกิดจลาจลชาวไร่ ชาวนา
5.  จากสงครามครูเสด และสงคราม 100 ปี ทำให้อัศวินเสียชีวิตมาก กษัตริย์ยึดอำนาจคืนจากขุนนางโดยมีพ่อค้า ชนชั้นกลางสนับสนุน  กษัตริย์เริ่มติดต่อโดยตรงกับประชาชนทรงมีอำนาจปกครองอย่างแท้จริงยุบกองทัพของขุนนาง กล่าวได้ว่าระบบฟิวดัลได้วิวัฒนาการเป็นการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสเปนและฝรั่งเศส

ระบบแมนเนอร์ (Manorial System)

ระบบแมนเนอร์ (Manorial System)

เป็นระบบเศรษฐกิจคำว่า “ Manor ” แปลว่า คฤหาสน์ หมายถึงบริเวณที่ดินที่กว้างใหญ่รอบๆคฤหาสน์ของขุนนาง  ขนาดของที่ดินขึ้นอยู่กับอำนาจ และความั่งคั่งของเจ้าของ บริเวณรอบๆคฤหาส์จะมีหมู่บ้าน ชาวนาและทาสติดที่ดิน ช่างฝีมือ พ่อค้า แต่ละแมนเนอร์จะมีการผลิตอาหารเลี้ยงตัวเองโดยขุนนางควบคุมการผลิต   ที่ดินที่ขุนนางให้ชาวนาทาสติดที่ดินทำจะแบ่งการเพาะปลูกในระบบ Three fidld System ออกเป็น 3 ส่วน หมุนเวียนทำ ปีแรกทำ แปลงที่ 1 และ 2  ส่วน แปลงที่ 3 จะเก็บไว้เลี้ยงสัตว์

 

โครงสร้างทางสังคมของระบบฟิวดัล

โครงสร้างทางสังคมของระบบฟิวดัล 

 1. กษัตริย์
มีฐานะเป็น Lord สูงสุดโดยมีขุนนางเป็น Vassal มีพันธะผูกพันทางหน้าที่ต่อกัน  กษัตริย์จะพระราชทานที่ดินเป็นการมอบหมายอำนาจในการปกครอง ให้กับขุนนาง อำนาจของกษัตริย์อ่อนลงปกครองราษฎร์ที่อยู่รอบพระนคร    ดินแดนส่วนอื่นๆเป็นของขุนนาง  และมีความผูกพันกับกษัตริย์โดยยกย่องให้เป็นหัวหน้า  มีข้อผูกพันกับกษัตริย์เพราะมีที่ดินอยู่ในอาณาเขตจึงยอมเป็น Vassal มีหน้าที่ช่วยเหลือพระเจ้าแผ่นดินยามสงคราม ที่ดินที่กษัตริย์พระราชทานให้สามารถริบคืนได้ถ้าVassal ไม่ปฏิบัติตามสัญญาหรือสิ้นชีวิตโดย ไม่มีทายาท

2. ชนชั้นปกครองหรือขุนนางเจ้าของที่ดิน (Suzerain)
นับตั้งแต่ อัศวิน ขึ้นไป ในผรังเศส มีบรรดาศักดิ์เป็น Duke,Earl, Lord, Baron, Count มีการปกครองลดหลั่นตามลำดับขั้น ดูแลปกครองเสรีชนๆมีฐานะเป็น Vassal ของขุนนาง  ขุนนางมีฐานะเป็นทั้ง Vassal ของกษัตริย์  ซึ่งVassal มีหน้าที่ส่งทหารของตนไปสมทบกับกองทัพของ Lord   และช่วยเหลือทางการเงินแก่ Lord   ขุนนางชั้นสูงยังมีฐานะเป็น Lord ของขุนนางชั้นต่ำกว่าลงมา ขุนนางเป็นเจ้าของปราสาทหรือคฤหาสน์  ยังมีขุนนางที่ผ่านการฝึกได้รับการสถาปนาแต่ตั้งให้เป็นอัศวิน(Knight)ไม่ใช่ขุนางที่สืบทอดทางสายโลหิต

3. เสรีชน (villain) 

ส่วนใหญ่เป็นชาวนา  เป็นผู้เช่าที่ดินซึ่งเคยเป็นของตนเองแต่ไม่มีภาระผูกติดกับที่ดิน  หรือเป็นเจ้าของที่นาขนาดเล็ก ชาวนารายเล็กๆ 

4. ทาสติดที่ดิน(serf)

        คือชาวนาที่อาศัย ทำกินบนที่ดินตั้งแต่บรรพบุรุษ ต้องผูกติดกับที่ดิน จะโยกย้ายไปไหนไม่ได้ อยู่ในการควบคุมของเจ้านาย ต้องเสียภาษีรัชชูปการ ภาษีผลิตผลที่ผลิตได้ให้เจ้านาย ยอมให้เจ้านายเกณฑ์แรงงานขุดคู สร้างสะพาน   

☼ พระและนักบวช  มีบทบาททางการอบรมจิตใจ ☼

ความหมายของระบบฟิวดัล

ระบบฟิวดัล ( ระบบศักดินาสวามิภักดิ์ )

เป็นลักษณะการปกครองและสังคมของชนเผ่าเยอรมัน ( เน้นความผูกพันระหว่างนักรบกับหัวหน้านักรบตามประเพณี Comitatus โดยกษัตริย์กระจายอำนาจไปสู่หัวหน้าหรือกลุ่มนักรบ ) และลักษณะการปกครองที่สืบทอดมาจากโรมัน (ระหว่างผู้อุปการะกับผู้รับอุปการะและความสัมพันธ์ระหว่าง นายกับข้าทาส) ผสมผสานกันเป็นรากฐานของยุโรปสมัยกลาง ในช่วงที่อาณาจักรโรมันล่มสลาย  ชาวนาเจ้าของที่ดินต้องหลบหนี ลี้ภัย เกิดความหวาดกลัว จึงต้องยกที่ดินให้ผู้มีอำนาจเพื่อขอความคุ้มครองเจ้าของที่ดินเดิมเปลี่ยนสภาพมาเป็นผู้เช่าที่ดิน  แต่เป็นเสรีชนและกษัตริย์มีอาณาจักรกว้างโดยระบบนี้เกิดในฝรั่งเศสคริสต์ศตวรรษที่ 5 ที่อิตาลีคริสต์ศตวรรษที่ 6  นำมาใช้ในอังกฤษต้นศตวรรษที่ 11 และในเยอรมัน

    คำว่า Feudalism มาจากคำว่า ฟีฟ (Fief) แปลว่า ที่ดิน ซึ่งหมายถึงที่ดินซึ่งเป็นพันธสัญญาระหว่างเจ้านายที่เป็นเจ้าของที่ดินเรียกว่า ลอร์ด (Lord) กับผู้รับมอบที่ดิน และหาประโยชน์ในที่ดิน เรียกว่า วัสซัล (Vassal) ซึ่งจะต้องให้ความเคารพ จงรักภักดี รับใช้และปกป้องเจ้านายหรือลอร์ดเป็นการตอบแทน

ลักษณะความสัมพันธ์ในระบบฟิวดัล 

ระบบฟิวดัลเป็นความสัมพันธ์ระหว่าง  Lord ( เจ้านาย ) กับ Vassal ( ผู้พึ่ง ) เป็นระบบการกระจายอำนาจออกจากศูนย์กลางกษัตริย์ไปยังขุนนางแคว้นต่างๆ ขุนนางต่างมีกองทัพของตนเอง